Raken we met deze sneuheid aan de muziek, of is het nu automatisch kitsch? Onder mijn vrienden zitten altijd Mozart-liefhebbers. Ik stel me zo voor dat ze terugdeinzen voor de romantiek. Ik zou zo ver durven gaan te zeggen dat de romantiek vaak goede muziek is (Chopin), maar de grens van de amuziek opzoekt. Het is muziek die raakt aan de amuziek en ons dus iets kan leren over die moeilijke verhouding.
Een paar dagen geleden keek ik op het dashboard van deze blogs. Een dag of wat had er nog niemand mijn vorige blog (Afstand) aangetikt. Ik had hem ook niet naar iemand gestuurd, zoals ik wel vaker doe. Het schrijven zoekt meestal publiek. Maar dwars door deze beweging is er in het schrijven een tegengestelde kracht werkzaam. We zoeken de adressanten op, maar misschien zoeken we hen vooral op om ons op te laden om te schrijven. Dat schrijven zoekt zijn eigen weg, en soms wil het zonder adressant als het zonder adressant kan.
Maakt u zich geen zorgen, ik ben aan u gehecht en check het dashboard niet voor niets, en ik stuur de links van de blogs omdat ik graag iets met u deel. Je zou het schrijven voorbij de adressant kunnen zien als een experiment of dramatisering om een grens te verkennen. En voorbij die grens willen we weten waar we zijn, op welke drempel met name.
De drempel van Chopin was zoals bekend zijn ballingschap, de Pool met dubbele ziel (immers met de naam van zijn Franse vader) in Parijs. Vanwege zenuwen gaf hij maar weinig uitvoeringen. Hij wist dus hoe het was om muziek te maken, te componeren en spelen zonder publiek. Hij wist ook hoe het was om te spelen met zijn publiek. Ik las dat hij voor vrienden zijn Tweede Pianosonate met de treurmars speelde, en dat snelle laatste deel, een 'stormvlaag over een kerkhof'. Chopin dramatiseerde de eenzaamheid en de dood. En dan denk ik weer aan zijn jeugd waarin hij in zijn gezin al voortdurend theaterstukjes bedacht en opvoerde.
Je zou voorzichtig kunnen concluderen dat spelen zonder publiek je de vrijheid geeft om in contact te treden met je imaginaire publiek. Het echte publiek zit op afstand. Soms letterlijk, zoals vroeger mijn uit Wenen afkomstige buurvrouw. Als ik in de kelder walsen van Strauss speelde, schoof ze de stoel naar de muur om me beter te kunnen horen. Balling in Nederland, getrouwd met een tamelijk stijve man uit Amersfoort. Omdat het onmogelijk te zien is wanneer ze wel of niet haar stoel bij de muur schoof, werd ze een grensgeval. De grens was de drempel, waar ze niet overheen durfde.
Het gaat om een structurele drempel bij muziek, temeer daar we meestal electronisch luisteren, via streaming, dvd, radio of wat ook. De speler weet niet wie waar en wanneer luistert. Hij krijgt (net zoals ik met deze blogs) alleen de cijfers te zien, de verkoop- of luistercijfers.
Kun je nog van muziek spreken, als er slechts virtuele luisteraars zijn voor wie de muziek klinkt? Of belanden we daarmee steeds verder in een zwakke imitatie, een echo van de muziek, in de amuzikaliteit? Of moeten we het zien als een bevrijding, de bevrijding van de muziek in de richting van absolute muziek?
Zoals elke drempel is ook deze drempel die van de onbeslisbaarheid. Je hebt druk nodig om de muziek uit jezelf naar boven te laten komen, de verwachting van je publiek. Tegelijk scherm je je van dat echte publiek af door het te vervangen door het imaginaire publiek. Zo weet je nooit wat je echt wil, en op die drempel gaan muziek en amuziek voortdurend in elkaar over.
Geboortehuis van Chopin. Bij concerten zit het publiek buiten, de pianist binnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten