Is muziek zelf al niet een manier om weg te komen? We raken even in betovering en vergeten de zorgen. Vervolgens worden we wakker, iemand of iets maakt ons wakker en maant ons tot herinnering. Vaak is dat een trompet, zoals gisteravond.
De vraag is of het gedenken een vorm van wakker worden uit de muziek is. Misschien hebben we eerder een overgang of drempel nodig om in die betovering de herinnering vast te houden. Anders gaan we denken dat gedenken iets heel moeilijks is, wat we alleen maar willen ontvluchten.
Deze beweging zou ik willen zien in het multimediakunstwerk Easy to remember van Lorna Simpson. De link met het thema 'de naakte waarheid' is duidelijk als je het ziet en erover nadenkt. Je ziet op vijftien minischermen monden van verschillende mensen. Ze neuriën allemaal 'Easy to remember' van John Coltrane. Dat is het eigenlijk wel zo'n beetje. De waarheid heeft in dit en de andere werken van de expositie te maken met het zelfonderzoek in de traditie van Descartes. Maar het Westen heeft dat zelfonderzoek altijd op een of andere manier gekoppeld aan het lichaam, het naakte lichaam. Het kunstwerk van Simpson past in die traditie doordat er uit de opstelling van de neuriërs iets nieuws opkomt, een multimediaal kunstwerk.
Het is voor mij duidelijk dat de a-muziek zoals ik die in mijn blogs verken deel uitmaakt van dit kunstwerk. Sterker nog, het werk draait om de a-muziek. De neuriërs wordt gevraagd de song te neuriën. Hun geneurie wordt pas muziek door de assemblage. Het is alsof ik weer als organist bij de koorrepetities op donderdagavond elke stem voorspeel en dat de koorleden dit nazingen. Het is geen muziek, het kan dat pas worden als we door deze fase heengaan.
Maar hier is het andersom. Het lied kennen ze al, het is een song die 'easy to remember' is. De passage loopt nu dus andersom. Waar bij de koorrepetitie de nieuwe muziek wordt ingeoefend, wordt hier de bekende muziek als het ware 'uitgeoefend', teruggebracht tot de stem zoals die wordt uitgenodigd door de kunstenaar en half spontaan klinkt. Onze aandacht gaat vooral naar de monden, de naakte monden.
De toeschouwer staat op de positie van het publiek. Maar ook van de slavenhandelaar. Daar komt die toeschouwer langzaam achter als hij de bijschriften gaat lezen en zich verdiept in het werk van Lorna Simpson. En tegenwoordig kun je niet meer naar kunst van Amerikaanse politieke kunstenaars kijken zonder vroeg of laat te stuiten op zaken als identiteitspolitiek en politieke correctheid.
Mij bevalt dat niet. Het bevalt me al niet dat ik daar naar die monden sta te kijken terwijl de gedachte zich aan me opdringt dat dit kunstwerk oké is, en dat hier direct of indirect mijn positie jegens zwarte vrouwen in het geding is. Ik zou graag weer gewoon willen genieten van dat gemurmel en die monden. Ik zou dus graag willen vergeten, maar 'it's hard to forget'.
Dat het me niet bevalt heb ik leren waarderen als kenmerk van de waarheid. De waarheid is vaak herkenbaar aan het onbehaaglijke gevoel dat optreedt wanneer ik heb besloten ergens van te genieten. Maar we zouden haast vergeten dat we inmiddels toegang hebben gekregen tot een gedenken dat niet alleen maar de vorm aanneemt van een signaal van buitenaf. Gedenken is niet altijd moeilijk en moeizaam. Het is niet alleen maar onbehagen. Het is ook easy. Er zit ergens een melodie in ons, en die melodie kunnen we uitvoeren doordat we een lichaam hebben. Ook wie niet muzikaal is en niet naar gedenkbijeenkomsten gaat, kan gedenken. Easy.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten